تاریخچه معبد گارنی
معبد غیرمسیحی گارنی که گمان می رود در سال 77 پس از میلاد ساخته شده باشد، در منطقه ی کوتایک ارمنستان و در کرانه ی چپ رودخانه ی آزات قرار دارد. این معبد وقف خدای مهر شده که خدای غیرمسیحی ارمنی نور و خورشید بوده است.
شاهکار هنری
براساس یک سنگ نبشته ی یونانی، این معبد توسط تیرداد یکم، پادشاه ارمنستان، کشف شده است. در سال 305 هنگامی که تیرداد سوم، پادشاه ارمنستان، مسیحیت را به عنوان دین رسمی پذیرفت، تمام مکان های پرستش غیرمسیحی ویران یا تبدیل به کلیسا شدند، اما معبد گارنی تنها بنای غیرمسیحی یونانی رومی به جا مانده است. احتمال می رود که دلیل این امر جایگاه شناخته شده ی این شاهکار هنری باشد.
ساختار
این معبد که به وسیله ی سنگ بازالت خاکستری ساخته شده است، به 24 ستون به سبک آیونیک و به ارتفاع 6/54 متر تکیه داده است: 6 ستون در جلو و عقب و 8 ستون در کناره ها. این 24 ستون نماد 24 ساعت شبانه روز هستند.
اجزای مهم
راه پله های معبد دارای 9 پله به ارتفاع 30 سانتی متر می باشند. در دو طرف راه پله پایه های چهارگوش قرار دارندکه مجسمه ی اطلس که یک تایتِن (اسطوره ی غول پیکر یونانی) است، بر روی آن حک شده است. این مجسمه به شکلی است که گویی تمام معبد را بر روی شانه های خود قرار داده است.
دیگر جاذبه های این مکان تاریخی
این مجتمع از نظر راهبردی بر روی یک برآمدگی و بالای صخره های مرتفع و محصور با دیوارها ساخته شده تا آن را تبدیل به دژی مستحکم کند. این مجتمع شامل حمام رومی، کاخ باستانی سلطنتی و کلیسای قرن هفتمی است. حمام رومی شامل موزاییکی از 15 رنگ متفاوت سنگ طبیعی با مهارت ساخته و پرداخته شده که سنگ نبشته ی ((ما کار کردیم و زحمت کشیدیم اما چیزی عایدمان نشد))، بر روی آن نقش بسته است.
ویرانی و بازسازی
زلزله ای در سال 1679میلادی این معبد را به طور کامل ویران کرد و خرابه ها را سرتاسر این مکان و درون تنگ دره پخش کرد. بیش از 20 سال زمان لازم بود تا باستان شناسان تکه های آن را کنار هم بچینند. در واقع،در سال 1975 میلادی و در حدود 300 سال پس ار نابودی در یک زلزله، بازساری این معبد تکمیل شد. این بازسازی با سنگ های اصلی انجام شد، هرچندکه تکه های گمشده با سنگ های ساده جایگزین شدند تا به آسانی قابل شناسایی باشند.
